De nacht in Lissabon - Erich Maria Remarque

De verteller van dit adembenemende verhaal, emigrant en net Hitler-Duitsland ontvlucht, weet niet wat hem overkomt als hij 's nachts op de kade, waar de grote schepen vertrekken, door een onbekende wordt aangesproken. Die stelt zich voor als Joseph Schwarz en biedt hem twee visa en passagetickets naar Amerika aan. Voorwaarde: geen geld, geen goud, maar deze nacht, om naar zijn verhaal te luisteren. De emigrant aarzelt, wantrouwt de handel, maar stemt toch in, hij heeft in zijn hopeloze situatie tenslotte niets te verliezen. Het wordt een lange nacht, in bars, in nachtcafés en in de vroege ochtenduren zelfs in een bordeel. Maar waarom móét Joseph Schwarz dit verhaal vertellen, en waarom aan hem? Hoe langer de nacht voortschrijdt, des te geboeider hij luistert naar Schwarz' levensverhaal. Schwarz heeft de Gestapokelders overleefd en is met zijn geliefde Helen Duitsland ontvlucht. In Frankrijk leefden zij drie jaar lang in vrede, rust, en bijna zoiets als geluk. Maar bij het uitbreken van de oorlog werden Schwarz en Helen als vijandige buitenlanders in separate kampen geïnterneerd. Schwarz slaagde er wederom in te vluchten, hij vond Helen, en kon in Marseille visa en de scheepspassage van Lissabon naar Amerika bemachtigen. Voor de Amerikaanse ambassade werd hij door een Gestapoagent opgepakt en moest binnen een paar seconden een besluit nemen. Hij of ik. Achter het stuur van de Gestapo-auto en met Helen naast zich rijdt hij ten slotte naar Portugal. De redding is nabij, maar dan komt Schwarz er in Lissabon achter wat zijn geliefde Helen heldhaftig voor hem verborgen heeft gehouden: dat zij niet meer lang te leven heeft. De ondergang van de een leidt tot de redding van de ander, denkt de nachtelijke luisteraar en neemt in het ochtendgloren, diep verward over zijn eigen geluk, afscheid van Schwarz.