Onze vakantietips 2018

Wakker blijven

Het verzinnen van een thema voor de zomernieuwsbrief is eervol maar heikel. Het verzinnen van thema’s is sowieso heikel. Neem nu het thema voor de volgende Boekenweek: ‘de moeder de vrouw’. Niet te verwarren met ‘moeder de vrouw’.
‘De moeder de vrouw’ is de titel van een gedicht van Martinus Nijhoff dat begint met ‘Ik ging naar Bommel om de brug te zien’. Het is een van de weinige gedichten die ik uit mijn hoofd ken en dat heb ik te danken aan mijn wiskundeleraar. Ik had een wiskundeleraar die in het verkeerde pak geboren was en als wij de hoogte van een bepaalde brug moesten berekenen citeerde hij liever Nijhoff dan dat hij ons uitlegde hoe het ook alweer zat met de parabool.
Dat dit thema niet alleen middelbareschoolherinneringen opriep bleek al snel op de sociale media. Binnen de kortste keren ontplofte de fijne bubbel aan boekenmensen waarin ik me graag begeef. Het bleef allemaal reuze beschaafd, maar mensen waren wel boos. Boos op de CPNB, boos over het thema, boos over het feit dat er twee mannen waren gevraagd om het boekenweekgeschenk én het essay te schrijven, of de vrouwen ook nog iets mochten zeggen over hoe het is om vrouw te zijn en wat die moeder er eigenlijk mee te maken had. De verdediging van de CPNB dat ‘iedereen een moeder heeft’ kwam wat zwakjes over. Leuk was het wel, te zien wie zich waar boos over maakte en hoe. Nog leuker was nadenken over wat ik er zelf van vond. Vond ik het erg dat er een man ging schrijven over dit thema? Niet per se. Wel als die man in interviews zegt dat hij moeders ziet als vrouwen die zich met enorme toewijding ontfermen over hun kinderen, zichzelf helemaal wegcijferen en en passant hun mannen op het rechte pad weten te houden. Hallo 1950. Maar ik stoor me aan het feit dat iemand zo naar de rol van de vrouw kijkt, niet dat diegene een man is. Veel meer moeite heb ik met het thema. Het voelt al snel weer als politiek correct doodknuffelen. De sterke zelfstandige vrouw tot thema verheffen – het voelt voor mij als een dubbele portie smurfensnot in een plastic zakje, ik weet gewoon niet hoe ik het vast moet houden. Ik weet nooit goed of ik naïef of ultramodern ben als ik me erger aan speciale ‘vrouwen’- initiatieven. Een uitgeverij die alleen boeken van vrouwelijke auteurs uit gaat geven? Het voelt als een stap terug in de tijd. Zeg toch gewoon dat je alleen maar boeken uit wilt geven die ertoe doen en dat kunnen dan best alleen maar boeken van vrouwen zijn. Door maar steeds van die dikke strepen in het zand te trekken komen we toch nooit van de hokjes af? De literaire wereld zou juist ver voor de muziek uit moeten lopen. Een medewerker van een actualiteitenprogramma merkte op Twitter fijntjes op dat het eigenlijk helemaal nergens over ging en dat dit onderwerp absoluut niet speelde onder het ‘gewone volk’. Hij had geprobeerd een item te maken, maar er was buiten de literaire wereld niemand te vinden geweest die ook maar iets over de ophef kwijt wilde.
Dat vond ik eigenlijk veel kwalijker. Kennelijk preekt de CPNB nog steeds alleen voor eigen parochie terwijl ze toch juist ‘collectieve propaganda’ zou moeten bedrijven. Mijn advies aan de CPNB is dan ook: hanteer de komende tien jaar de kleuterklasmethode bij de toewijzing van het geschenk en essay: jongetje-meisje; meisje-jongetje. Breek het hoofd niet meer over thema’s, auteurs zijn mans (m/v) genoeg om zelf iets te bedenken. Besteed de vrijkomende energie, inspiratie en budgetten aan leesbevordering, niet alleen onder jongeren, maar onder mensen. Draag ertoe bij dat de literatuur doet waartoe ze is uitgerust: de wereld beter en mooier maken door mensen anders te laten denken en ervoor te zorgen dat mensen beter op elkaar passen. Vooruit, nog één thema om het af te leren: Nooit meer slapen – over waakzaamheid in de literatuur. Omdat we ervoor moeten waken dat we elkaar niet met onze hokjes om de oren slaan. Goed. Waarom waren we hier? O ja, de inleiding van de zomernieuwsbrief! Het leidt ook zo af, al dat gediscussieer. Een zomernieuwsbrief dus, met onze fijnste, liefste, leukste, mooiste boeken die we de afgelopen maanden voor u bij elkaar lazen. Gegarandeerd themavrij.
Ik wens u een grenzeloze zomer toe, met hooguit hier en daar een badhokje.

Edith

Welke boeken tippen wij voor deze zomer?

Jeanine

The only story (Het enige verhaal) – Julian Barnes

Een mooi maar droevig verhaal over de liefde. Voor Paul is Susan zijn eerste grote liefde. Voor Susan haar laatste? Hij is negentien. Zij achtenveertig, getrouwd en moeder van twee volwassen dochters. Deze onconventionele liefde houdt de gemoederen in een rustig voorstadje van Londen, halverwege de jaren zestig danig bezig. Ondanks de ‘felle tegenwind’ kiezen de twee voor elkaar en gaan ze samenwonen. Met deze beslissing wordt de kentering ingezet.
In dit boek blikt vijftiger Paul terug op dit ongewone liefdesverhaal. Hij filosofeert, mijmert en erkent dat de stap die hij als overmoedige negentienjarige heeft gezet, het verloop van zijn verdere leven duidelijk en onweerlegbaar heeft bepaald.

De pelikaan – Martin Michael Driessen

We bevinden ons in een Kroatisch kustplaatsje ergens in de jaren tachtig. Twee mannen, Josip, die de vergane-glorie-kabeltrein bedient, en Andrej, de plaatselijk postbode, chanteren elkaar zonder dat van elkaar te weten. Elk met een in hun ogen zeer legitieme reden. En hoe langer deze praktijken duren hoe complexer de situatie van beide heren wordt. Op de achtergrond rommelt het ook steeds vaker en luider: de Balkanoorlog dient zich aan.
Een prachtig verhaal van klein en groot leed. Bij vlagen absurd, dan weer diep droevig.

Die nacht zag ik haar – Drago Jancar

‘We leven in een tijd waarin de mensen – of ze nog leven of al dood zijn – alleen gerespecteerd worden als ze zich bereid tonen om voor een gemeenschappelijk ideaal te strijden en zich daarvoor op te offeren. Zo denken zowel overwinnaars als overwonnenen. Niemand heeft waardering voor al die mensen die niets anders wilden dan simpelweg leven, die van andere mensen hielden, van de natuur, van dieren en van de hele wereld, en zich daar goed bij voelden. Dat is in deze tijd niet meer voldoende.’ Ergens halverwege dit boek worden bovenstaande gedachten uitgesproken. Ze geven voor mij de essentie van de roman weer. De mooie excentrieke maar ook onrustige Veronika is zo’n vrouw die het liefst door wil gaan met het gewone leven ondanks de heersende oorlogsomstandigheden. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog verdwijnt ze tijdens een koude winternacht samen met haar man van hun landgoed in de bossen van Slovenië. Vijf personen die Veronika al hun leven lang op hun netvlies hebben staan vertellen over de rol die deze ongewone vrouw in hun leven heeft gespeeld.

Een indiaan als jij en ik – Erna Sassen & Martijn van der Linden (vanaf 8 jaar)

Prachtig vormgegeven jeugdverhaal over de slimme fantasierijke, maar ook eenzame Boaz die ervan overtuigd is dat het nieuwe donkere meisje in zijn klas, Aisha genaamd, een indiaan is. De opbloeiende vriendschap tussen de twee maakt iets in hem los. Vanaf nu is het weer leuk op school! Totdat Boaz’ vader met een heel nare verrassing komt.

Amerikanen lopen niet – Arjen van Veelen

Ik las de titel van dit boek en dat prikkelde meteen mijn fantasie. Naast de reisgidsen waarvan ik tot nu toe met name de natuurbeschrijvingen heb gelezen, wilde ik wel wat meer de diepte in, ‘into the heart of America’. De schrijver en journalist Arjen van Veelen woonde van de zomer van 2014 tot en met de zomer van 2016 in Saint Louis, in de staat Missouri. Net zoals hij tijdens zijn eerste nacht in deze stad wordt geconfronteerd met de rauwe werkelijkheid, ben je als lezer ook meteen vanaf de eerste bladzijde een en al waakzaamheid én nieuwsgierigheid. ‘The American Dream’ en ‘The land of the free’ zijn in Saint Louis ver te zoeken. Racisme, de enorme kloof tussen arm en rijk en de vele moordpartijen bepalen de alledaagse werkelijkheid.
De manier waarop Van Veelen verslag doet van wat hij ziet, hoort en meemaakt, is zo vlot en toegankelijk geschreven, dat ik het boek in ‘no time’ uit had en het uiteindelijk met veel belangrijke inzichten rijker dicht sloeg.

Anja

Macbeth – Jo Nesbø

De setting is een donker, vervallen en corrupt stadje ergens in Schotland. Er is een drugsoorlog tussen twee bendes gaande. Een van de drugsbaronnen, Hecate, heeft goede connecties met de allermachtigsten en schuwt niet hen te manipuleren of desnoods uit te schakelen. Zijn tegenspeler is Macbeth, hoofd van het SWAT-team met een getroebleerd verleden en vatbaar voor geweld en drugs. Hij is de geliefde van Lady, een invloedrijke vrouw en eigenaresse van een van de twee casino’s die de stad telt. Met deze ingrediënten heeft Nesbo een waanzinnig meeslepende navertelling van het Shakespeare-drama geschreven, dat je nauwelijks weg kunt leggen. Welkom in de donkerste krochten van de menselijke ziel!

Vanuit hier zie je alles – Mariana Leky

In een klein dorpje woont Selma, een oudere dame met voorspellende gaven samen met haar kleindochter Louise en haar zoon die altijd op reis is. De dorpsbewoners respecteren en vertrouwen haar. Iedereen weet dat als Selma over een okapi droomt, er binnen 24 uur iemand overlijdt. Als op een dag bekend wordt dat Selma een okapidroom heeft gehad doet dat veel met de dorpsbewoners. Er worden geheimen verteld, liefdes opgebiecht en nog veel meer. Maar aan het lot valt niet te ontkomen. Het boek gaat over de liefde, sterke vrouwen, het samenleven in een kleine gemeenschap, maar ook over de droevige facetten van het leven. Een mooie kleine parel!

Reisverslag van een kat – Hiro Arikawa

Ik ben een groot kattenliefhebber en ik viel dan ook als een blok voor het omslag van deze roman. Toen ik zag dat het vanuit de kat was verteld, aarzelde ik even maar begon alsnog met lezen. Bij Murakami praten katten tenslotte ook. Nana, de kat in het verhaal, wordt door haar baas Saturo in diens auto meegenomen op een reis door Japan. Ze gaan op bezoek bij mensen die in het leven van Saturo een grote rol hebben gespeeld en Nana vindt het heel gezellig en spannend allemaal. Tot zij erachter komt wat de reden is voor deze reis…Wat heb ik genoten van en gehuild bij het lezen van deze prachtige en ontroerende roman!

Mieke

De moord op Commendatore, delen 1 & 2 – Haruki Murakami

Zoals mijn collega Jan altijd zegt als we het over Murakami hebben: ‘Hij bevalt je of hij bevalt je niet.’ Als Murakami je bevalt, is de impact groot en gaat die verder dan de spaghetti om 11 uur ’s ochtends, de vele koppen sterke zwarte koffie, de goedkope witte wijn en de vanzelfsprekende middagseks.
In 2009 schreef Marja Pruis een artikel in De Groene Amsterdammer waarin ze prachtig verwoordt dat het lezen van Murakami overgave vraagt. Hij schrijft over nani-ka, Japans voor iets. ‘Het iets dat hem beweegt. Iedereen heeft een nani-ka, waarin de alledaagse dingen zich verdiepen en een eenheid vormen,’ aldus Pruis. Na dit artikel heb ik nooit meer een ander artikel over Murakami gelezen. Door de zoektocht van Pruis begreep ik waarom ik wil huilen bij de boeken van Murakami. De ik-figuur in De moord op Commendatore zegt op bladzijde 330: ‘Hoe meer ik probeerde mijn leven te vereenvoudigen, hoe meer overal de samenhang uit leek te verdwijnen.’  Op naar een ontregelende mooie zomer met alle dagen Murakami. Het artikel van Marja Pruis is hier te lezen.

Gesprekken met vrienden – Sally Rooney

De jonge Frances (21) en haar beste vriendin (en ex-geliefde) Bobbi treden op als poetryslam-duo Op een festival worden ze ontdekt door de journaliste Melissa. Zij wil een reportage over de vriendinnen maken en nodigt hen bij haar thuis uit. Na verloop van tijd krijgt Frances een relatie met Nick, de echtgenoot van Melissa. Door deze relatie komt de verhouding met Bobbi op scherp te staan, maar ook die met haar moeder, vader en collega’s. Frances neemt meer en meer afstand van iedereen, maar ook van zichzelf. Het verhaal is al vaker geschreven, maar de wijze waarop Rooney het doet is adembenemend. Op de achterflap van het boek staat ‘Een moderne roman over de jeugd’. Laat u zich daar vooral niet door weerhouden om het te gaan lezen. De problemen waar Frances mee worstelt zijn van alle tijden: intimiteit, identiteit, jaloezie, geld en liefde. Een indrukwekkend debuut van een jonge Ierse schrijfster, die met een groot inzicht in de mens de lezer een spiegel voorhoudt.

Roza – Olivier Willemsen

Het is 1959. De 12-jarige Roza woont met haar vader, moeder en broertje Oleg in Serov, een klein dorpje in de Oeral. Op een dag komen er negen studenten op school om te vertellen over de tocht die ze gaan ondernemen op de Cholattsjachl – de Lijkenberg. Als ze na twee weken niet zijn teruggekeerd begint er een geheime zoektocht. Roza’s vader is erbij betrokken en andere dorpelingen gedragen zich ook vreemd. De verdwijning van de studenten is een van de grootste mysteries van Rusland. Ruim een halve eeuw later vertelt Roza haar verhaal, hoe ze als kind te veel heeft gehoord en daardoor moest vluchten. Maar klopt haar verhaal wel? Olivier Willemsen liet in Morgen komt Liesbeth al zien dat hij een meesterlijke auteur is die op onnavolgbare wijze duistere zaken aan het licht brengt. Hij verstaat de kunst om de lezer verdwaasd en met veel vragen achter te laten zodat er maar één ding opzit: het boek opnieuw te lezen.

Een indiaan als jij en ik – Erna Sassen & Martijn van der Linden (vanaf 8 jaar)

Boaz houdt van indianen en weet alles over ze. Als er op een dag een nieuw meisje in zijn klas komt, weet hij meteen dat zij een indiaan is. Aïsha en Boaz worden vrienden en begrijpen elkaar door de tekeningen van de oude Maya’s. Haar eerste Nederlandse woorden zijn dan ook: piramide, tempel, schildpad en slang. Alles gaat goed totdat papa heeft bedacht dat Boaz een klas moet overslaan. Boaz wordt zo boos dat hij wegloopt van huis. Gelukkig is oma er nog. Naar haar luistert papa wel. Martijn van der Linden maakte sprekende illustraties bij dit prachtige verhaal. Dit boek is onmisbaar in uw vakantiekratje.

Oorlogszoon – Ivo Weyel

Dit is het mooiste boek dat ik de afgelopen tijd heb gelezen. Ik kom erop terug in de nieuwsbrief voor Kerst. Drie keer heb ik een poging gedaan op te schrijven waarom het me zo raakt. Ik kom niet verder dan: ‘ontroerend’ en ‘het komt zo dichtbij’.  De grootouders en vader van Weyel waren ondergedoken in de Zacharias Janssestraat, aan de overkant van onze winkel. Voor nu laat ik het hierbij. Lees het boek; het gaat over u en over mij.

Edith

Slaap – Matthew Walker

Misschien een vreemde keuze, maar ik sleep dit boek al weken als een bijbel achter me aan en ik denk dat er meer mensen zijn die opknappen van dit boek. Waarom slapen we eigenlijk? En hoeveel slaap hebben we nodig? Wat gebeurt er met ons als we te weinig slapen? Matthew Walker was gefascineerd door het feit dat de mens slaapt en een deel van die slaap zelfs helemaal verlamd is – uit evolutionair oogpunt toch niet echt handig. Dus als we het nog steeds doen, en relatief lang ook (het liefst acht uur per dag), dan zal er toch wel iets nuttigs aan zijn? Walker zocht het allemaal uit. Het resultaat is een heerlijk boek vol weetjes en grappige onderzoeken, waar je elke verjaardag mee kunt opleuken. Bovenal is het inspirerend, slapen is gratis en als je weet hoe goed slapen voor je is, wil je je er echt wel beter je best voor doen. Mijn lievelingstip: een half uur voor het slapen alle schermen uit en in een opgeruimde slaapkamer (zie hieronder) nog even lezen. In slaap vallen bij dit boek mag. Graag zelfs, Walker zou zich vereerd voelen.

Opgeruimd, de manga – Marie Kondo

Alles leuk en aardig die vakantie, maar opruimen moet altijd. Ik probeerde me ooit door het eerste boek van Kondo heen te werken, maar daar werd ik stiekem een beetje gek van in mijn hoofd. (En daarbij: ik heb helemaal geen tijd om dat hele boek door te werken, IK MOET OPRUIMEN!!)
Voor iedereen die wel wil opruimen, maar er niet zo goed in is (en niet zo veel tijd heeft) heeft Kondo haar eigen methode gekondoot en nu kan ik er wat mee. Ik vouw me een gelukkige slag in de rondte en durf eindelijk dingen weg te doen (het eerste boek van Kondo bijvoorbeeld).
En als je je koffer een beetje kondo-fähig inpakt, kun je weer wat meer boeken meenemen.

De lange droogte – Cynan Jones

Zelfs als je niet heel zuinig kan inpakken is er nog een plaatsje voor dit boek. En wat een meesterwerk is dit debuut, in al zijn bescheidenheid. Er is een koe ontsnapt, een drachtige koe, het is ’s ochtends vroeg al snoeiheet en boer Gareth kan niet anders dan de koe gaan zoeken. Tijdens zijn zoektocht overdenkt hij zijn leven, de keuzes die hij maakte, de dromen die hij nog heeft. Er zit een plotwending in waar de rillingen me nu nog van over de rug lopen – zo gewaagd, knap, ongewoon. Mocht je wel heel netjes kunnen inpakken, neem dan ook zijn andere boeken mee: Inham en De burcht. Cynan Jones is een auteur om zo snel mogelijk te ontdekken en te blijven volgen. Wat een tovenaar.

Roza – Olivier Willemsen

Nog een dunnetje (als je maar een halfuurtje mag lezen voor het slapengaan zijn dunne boeken een uitkomst). Roza is het tweede boek van Willemsen en net als voor Jones geldt ook hier: ontdek hem snel, hij wordt een heel grote. Roza gaat over het bekende mysterie op de Djatlovpas waar in 1959 negen studenten omkwamen tijdens een kampeertocht. De ware toedracht is nog steeds niet opgehelderd. Het boek is als zo’n houten bolpuzzel – je denkt dat als je ’m nou maar heel rustig uit elkaar haalt en goed onthoudt welk stukje waar zat, dat je ’m dan ook wel weer in elkaar krijgt, maar je eindigt geheid met een berg losse blokjes waar je geen voor- of achterkant meer in kunt ontdekken. Fascinatie en frustratie strijden om voorrang en uiteindelijk kun je maar één ding doen: opnieuw beginnen. Met het boek dan. Die berg houtjes eindigt in de prullenbak.

De vluchtelingen – Viet Thanh Nguyen

Vorig jaar las ik een boek (waarvan ik de titel niet zal noemen maar waar wel onlangs een heel handzame midprice-editie van verscheen – nu kun je ’m ook meenemen als je zes weken gaat backpacken in Thailand) dat zich deels in Vietnam afspeelde ten tijde van de oorlog. In de literatuur is veel aandacht voor de Amerikaanse kant van het verhaal, Nguyen laat in deze bundel zien hoe de geschiedenis verder ging voor de naar Amerika gevluchte Vietnamezen. Acht puntgave verhalen over immigranten, mensen die een nieuw leven proberen op te bouwen, opgroeien zonder wortels. Urgent, actueel, inzichtelijk en prachtig. Het enige wat ik op deze verhalenbundel kan afdingen is dat er nergens op het omslag staat dat het verhalen zijn. Foei, uitgever!

Het genootschap van onvrijwillige dromers – José Eduardo Agualusa

Eigenlijk is dit het ultieme vakantieboek: als je het uit hebt, ben je van Angola naar Brazilië naar Zuid-Afrika terug naar Angola gereisd. In een fascinerende bijna dwingende stijl grijpt Agualusa je meteen bij de lurven om je 250 pagina’s later pas weer los te laten. In korte zinnen trekt alles aan je voorbij: de huwelijksproblemen van journalist Daniel, de droomkunst van de Zuid-Afrikaanse Moira, het Angolese studentenprotest, het duistere verleden van hoteleigenaar Hossi. Een sprookjesachtige maatschappijkritiek.

Ik ben ik ben ik ben – Maggie O’Farrell

Ik ben ik ben ik ben weer veel te lang van stof. Ik noem dit boek bewust als laatste omdat ik even zeker wil weten dat we onder ons zijn – alleen de diehards hebben het tot hier gered. Ik ben ik ben ik ben is het bijzonderste boek dat ik de afgelopen tijd las, een boek zoals ik nog nooit las. In zeventien hoofdstukken beschrijft O’Farrell hoe ze keer op keer aan de dood ontsnapte (om precies te zijn: zestien keer zijzelf, één keer haar dochter). Nooit eerder trof ik iemand die zo helder schreef over pijn, vergeten, angst en opluchting. Ze spaart zichzelf niet, heeft totaal geen zelfmedelijden en is nergens dramatisch. Het resultaat is een ode aan het leven die mijn doodsangst hielp omzetten in levensvreugd. Ik ben er nog. Wat een verademing, wat een boek.

Jan

Feitenkennis – Hans Rosling

Volgens de Zweedse wetenschapper Hans Rosling hebben veel mensen een volstrekt verkeerd beeld van de wereld. Armoede wordt sterk overschat, het onderwijsniveau is veel hoger dan we denken, we worden ouder dan gedacht en het mondiaal inentingspercentage onder kinderen is niet 20 maar 80 procent. Waarom denken mensen anders dan de feiten uitwijzen? Specifieker: waarom is het mensbeeld in veel gevallen negatiever dan de werkelijkheid? Rosling plaatst de feiten tegenover de instincten.
Feitenkennis zit vol weetjes over de toestand in de wereld en dat is opzichzelf al genoeg reden om het boek te lezen. Maar Rosling gaat verder en probeert psychologische verklaringen te vinden voor het verschil tussen mensbeeld en werkelijkheid aan de hand van tien instincten: aangeboren of ingesleten hardnekkige – maar onterechte – gewoonten of gedachten. Hij beschrijft bijvoorbeeld het ‘kloofinstinct’: de menselijk drang om dingen in twee afzonderlijke groepen te verdelen, met een kloof daartussen: goed-slecht, helden-schurken, mijn land-jouw land en arm-rijk. Daarom denken veel mensen dat de wereld is verdeeld in rijke (ontwikkelde) en arme (ontwikkelings-)landen. Terwijl deze tegenstelling al decennia lang niet meer bestaat: de welvaart is juist mooi verdeeld over alle welvaartsniveaus! Van dit boek leer je niet alleen veel, je wordt er ook blij van: op bijna alle fronten is de werkelijkheid gunstiger dan je denkt. Ehh… behalve op klimaatgebied dan.

Van wie is de stad – Floor Milikowski

Als je je pelotonsgewijs op de fiets door de stad begeeft op zoek naar het laatste plekje op een terras, als je tegen een groep toeristen met rolkoffers opbotst, als je al jarenlang vergeefs op een woning wacht, of de jouwe met superwinst kan doorverkopen, dan wordt het tijd om Van wie is de stad van Floor Milikowski te lezen. Zij plaatst de enorme veranderingen van de laatste jaren in perspectief en beschrijft de mechanismen van de nieuwe machtsverhoudingen. Hoe vastgoedhandelaren panden opkopen en voor grof geld aan de man brengen. Of hoe particuliere eigenaren bij verhuizing uit de stad hun huis aanhouden en lucratief verhuren of hoe bewoners flink verdienen met Airbnb-verhuur. De gemeente ziet het gebeuren en kijkt ernaar. Het besef dat het uit de hand loopt en er snel maatregelen nodig zijn dringt maar langzaam tot de beleidsmakers door. Floor Milikowski heeft een vlotte pen en daarom is dit een fijn boek om te lezen. Maar het maakt je wel somber, want waar gaat het in godsnaam heen met de stad?

Voel je vrij – Zadie Smith

Net al Floor Milikowski houdt ook Zadie Smith met haar essays de vinger aan de pols van de tijdgeest. Haar blik is nog iets wijder (Engeland, Amerika) en haar perspectief nog wat breder. Ook zij schetst, net als Floor Milikowski, de ontwikkelingen in de stad (waarom wordt in godsnaam de bibliotheek gesloten?), maar ze schakelt moeiteloos over op een verhandeling over schrijven en dansen, of over stadsparken en hun typische bezoekers. Smith verbindt haar particuliere belevenissen als vanzelfsprekend met de ideeën van grootheden als Dostojevski, Picasso of Philip Roth.
Ik vind ook de toegankelijkheid van haar proza een groot voordeel. Haar kennis is zonder meer op academisch niveau, maar ze is voor een niet-academicus als ik heel goed te volgen.

Iris

Leerschool – Tara Westover

Tara Westover groeit op in Idaho als jongste in een gezin met zeven kinderen. De familie is streng mormoons, waardoor de gezinsleden nauwelijks tot geen contact hebben met de buitenwereld. Alle kinderen volgen thuisonderwijs en werken vooral hard in het bedrijf van hun vader. Maar Tara is nieuwsgierig en wil verder leren. Om haar horizon te verbreden moet ze zich losmaken uit de gemeenschap en haar familie. In Leerschool kijkt Westover – inmiddels docent op de Universiteit van Cambridge – terug op haar jeugd waarin angst, geweld en isolatie de boventoon voerden. Ze is nergens bitter of sensatiebelust. Dat, in combinatie met haar heldere toon maakt dit boek zo indrukwekkend. Het is een prachtig verhaal over moed, zelfontwikkeling en bovenal geloven in jezelf; hoe moeilijk dat soms ook is.

Club Mars – Rachel Kushner

Romy Hall wordt op haar negenentwintigste veroordeeld tot tweemaal levenslang plus zes jaar nadat ze iemand de hersens heeft ingeslagen.
Haar jeugd in San Francisco was hard, kansarm en troosteloos, begrippen die ook van toepassing zijn op haar voormalige werkplek, de stripclub Club Mars.
Ondanks de troosteloosheid wil je als lezer steeds meer weten: meer over die erbarmelijke jaren in San Francisco en meer over de uitzichtloze positie waarin Romy zich staande moet zien te houden zónder haar zevenjarige zoontje Jackson, maar samen met duizenden andere vrouwelijke gedetineerden. De vraag rijst: is het zinvol om hoop te houden als je tot tweemaaltoe levenslang plus zes jaar bent veroordeeld?
Een indrukwekkende roman over een plek waar je nooit terecht wil komen en tegelijkertijd alles van wil weten dankzij het sublieme werk van Rachel Kushner: lees Club Mars!

Bestemming onbekend – Paul Mosier (Young adult)

Het leven van Rider is bepaald geen pretje. Nadat haar oma is overleden wordt ze in Californië op de trein gezet naar het enige familielid dat ze dan nog heeft: een verre oudoom in Chicago die ze nog nooit heeft gezien.
Dit hele boek speelt zich af in de Amtrak-trein die Rider naar haar onbekende toekomst brengt.
Ondanks alle ellende is er dankzij padvinder Bonzo, Neal-van-de-snackbar en Dorothea toch hoop en een beetje licht aan het einde van de treinreis.
‘De beste mensen zijn de mensen die gevoelens hebben, die hoop blijven houden. Ook al betekent dat soms dat je gekwetst en teleurgesteld wordt’, aldus Rider.

Marianne

Het enige verhaal – Julian Barnes

‘Zou u liever meer liefhebben en meer lijden, of minder liefhebben en minder lijden? Dat is, denk ik, uiteindelijk de enige vraag.’ Hiermee begint de roman van Julian Barnes. Mijn interesse was gewekt! Barnes beschrijft in Het enige verhaal de hopeloze liefde tussen de negentienjarige student Paul en de getrouwde achtenveertigjarige Susan. Ik vond het een prachtig, beschouwend en tegelijk intens treurig liefdesverhaal.

De acht bergen – Paolo Cognetti

Ik vond De acht bergen een mooie, ingetogen filosofische roman over vriendschap, eenzaamheid, natuur en familiebanden. En heeft u De acht bergen al gelezen, niet getreurd want nu is ook Cognetti’s eerste roman vertaald: De buitenjongen.

Gesprekken met vrienden – Sally Rooney

Gesprekken met vrienden is een frisse, knap geschreven, bij vlagen humoristische roman van de jonge debutante Sally Rooney over liefde, vriendschap en volwassen worden in de eenentwintigste eeuw. Een originele nieuwe stem in de literatuur!

Melle

Waarom ras ertoe doet – Afua Hirsch

De meeste non-fictie leg ik halverwege opzij. Ja ja, nu weten we het wel, met die graaiers in de Londense bankierssector/bodemlagen in het Antropoceen/hoogbegaafde octopussen, denk ik na honderd bladzijden. Er wordt altijd gezegd dat goede non-fictie moet lezen als fictie. Geen eenvoudige opdracht, maar het is Afua Hirsch wel gelukt: Waarom ras ertoe doet heeft het verhalende van een goede roman. Hirsch biedt de lezer een boeiende inkijk in haar psyche en vertelt haar persoonlijke geschiedenis. Daarbij verweeft ze haar eigen bestaan met de geschiedenis van haar geboorteland, de voormalige imperiale mogendheid Groot-Brittannië. Als dochter van een Joods-Duitse vader en een Ghanese moeder laat ze zien hoe ras haar leven heeft beïnvloed. Ondanks haar ‘Britishness’, de deftige meisjesschool die ze bezocht, haar jeugd in de witte Londense wijk Wimbledon en de upper-middle class familie waarin ze geboren werd, wordt haar in Engeland meerdere keren op een dag gevraagd waar ze vandaan komt. Hirsch verzet zich tegen de vraag, die haar indirect bestempelt tot buitenstaander. Ze betoogt dat ook haar leven, in feite een gevolg van immigratie en Brits imperialisme, onderdeel uitmaakt van de geschiedenis van Groot-Brittannië. Waarom ras ertoe doet is een erg goed geschreven, intelligent en constructief boek. Hirsch schrijft over haar reizen naar Ghana en het Caraïbisch gebied, over de link tussen de hoge Britse suikerconsumptie en slavernij, over datingbureaus die geen man kunnen vinden voor haar hoogopgeleide zwarte vriendinnen, over wereldtentoonstellingen, het koninkrijk Ashanti en Serena Williams. Haar openhartigheid nodigt uit tot identificatie.

Gebrek is een groot woord – Nina Polak

Nynke ‘Skip’ Nauta keert na zeven jaar over de wereldzeeën te hebben gevaren terug naar Amsterdam. Ze treft haar oude vrienden aan in de loopgraven van de huizenmarkt en neemt zelf haar intrek in het tuinhuisje van de bevriende familie Zeno in Oud-Zuid. Met de blik van een vrouw die ervoor gekozen heeft een wat zonderling bestaan te leiden, beziet ze Amsterdam, en kijkt ze met verwondering naar de omgeving waarin wij – vastgeroeste Amsterdammers – leven. Het is een blik die je zelf alleen hebt wanneer je net terug van vakantie bent: een frisse kijk op je zo bekende habitat, die na een paar dagen weer verdwijnt. Gebrek is een groot woord is geen bombastisch boek over de tijdsgeest, maar het staat wel vol met eigenzinnige gedachten. Er is leed – een gevoel van tekortschieten in relaties bijvoorbeeld – maar dat leed voert niet de boventoon. Misschien komt dat omdat er voor de zeeclochard altijd een uitweg is: de haven. Skip laat zien dat op tijd weggaan soms voor iedereen het beste is. Gebrek is een groot woord heeft een optimistische, avontuurlijke ondertoon.

De porseleinkast – faxen aan Ger – Nicolien Mizee

Achter de toonbank nam ik alvast een voorproefje van het tweede deel van Nicolien Mizees Faxen aan Ger. Zo op het eerste gezicht houdt De porseleinkast het midden tussen een dagboek en een briefwisseling. Wat moet het heerlijk zijn geweest om Ger te zijn, die soms wel drie faxen op een dag van Mizee mocht ontvangen zonder ooit iets terug te sturen. Juist het uitblijven van zijn antwoord maakte dat Mizee doorschreef, vertelde ze bij VPRO boeken. En hoe! Wat een bijzonder scherp geformuleerde inzichten, en wat is er toch veel leven in het hoofd van Mizee. Het voelt als een voorrecht om haar laconieke, humoristische en soms wanhopige gedachten op deze manier te kunnen volgen.

Selma

Motherhood (Moederschap) – Sheila Heti

Sheila Heti’s briljante boek How Should a Person Be? (Hoe moet je zijn?) deed mij jarenlang uitzien naar haar nieuwe boek Motherhood. Toen ik het eindelijk in handen kreeg durfde ik er bijna niet aan te beginnen. Maar mijn hooggespannen verwachtingen werden volledig ingelost, meer dan dat eigenlijk. De hoofdpersoon is eind dertig en terwijl iedereen om haar heen zich aan het voortplanten is, vraagt zij zich af of ze überhaupt wel moeder wil worden. Haar gedachten hierover verweeft ze met bespiegelingen over haar schrijverschap, haar relatie met haar moeder en haar relatie met haar vriend Miles. Het boek is filosofisch, maatschappijkritisch en feministisch. Een verademing om zo’n eigenzinnige schrijfster te kunnen lezen. 
Ik wilde dat ik mezelf zo goed zou kunnen uitdrukken als Sheila Heti, zodat ik u beter kon overtuigen van de geweldigheid van dit boek. Dat lukte me niet – daarom citeer ik filmmaakster en auteur Miranda July: ‘This book is going to change how we think about life and women forever; like ancient Greek philosopher level of describing reality in a way that creates it. So, go or don’t go, read the book or don’t – either way your life will be changed by this thinker. I’m being serious here.’

Ik ben ik ben ik ben – Maggie O’Farrell

Een intrigerend gegeven: een autobiografisch boek aan de hand van 17 (!) bijna-doodervaringen. Sceptisch maar nieuwsgierig begon ik aan dit boek. Ik werd gegrepen door haar voortreffelijke manier van schrijven – Maggie O’Farrell schrijft werkelijk prachtig, maar ook spannend! Je weet dat ze alles overleeft en toch las ik de verschillende hoofdstukken alsof het een thriller betrof. Ik vertel er ook maar bij dat deze schrijfster geen greintje zelfmedelijden kent, voor het geval u daar bang voor was. Ze is een meester in het tonen van haar kwetsbaarheid en daarmee houdt ze je een spiegel voor. Hoe leef jij met je kwetsbaarheid?

De verboden vrucht – Liv Strömquist

Een werkelijk hilarische (schaterlachen) maar ook pijnlijke (samengeknepenbenenwerk) graphic novel over het vrouwelijk geslachtsorgaan. Zo weet ik nu bijvoorbeeld dat meneer Kellogg, naast het uitvinden van de cornflakes, een missie had om vrouwen ervan te weerhouden hun geslachtsdelen aan te raken. Of dat Koningin Christina na 400 jaar werd opgegraven om uitsluitsel te vinden over haar vermeende interseksualiteit (wat overigens alsnog niet vast te stellen was). Een fantastisch boek ter leering ende vermaeck.

Vissen voor de keizer – Didier Decoin

En dan nu nog een fijn boek voor als u even geen feministische strijd wilt aangaan (maar stiekem toch een beetje). In deze prachtig geschreven sprookjesachtige avonturenroman word je meegenomen naar het Japan van rond het jaar 1000. Een jonge weduwe legt een voettocht af met de laatste karpers die haar net verdronken man nog heeft kunnen vangen voor de vijver in de keizerlijke tuinen. De toekomst van haar dorp ligt in haar handen. Een klassiek aandoend verhaal, perfect voor de lome zomeravond.

Marijke

De acht bergen – Paolo Cognetti

Een prachtig verhaal over vriendschap en familiebanden tegen de achtergrond van de indrukwekkende Italiaanse Alpen. De bergen, met hun onneembaarheid en schoonheid spelen een cruciale rol bij de zoektocht van hoofdpersoon Pietro naar de betekenis van zijn leven.
Niet voor niets al maanden in de bestseller-top-10.

De beroemde bereninvasie van Sicilië – Dino Buzzati

Een ongewone en grappige vertelling voor jong en oud. Het boek begint met een beschrijving en illustratie van de personages en de plaats en tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Leonzio is Koning der Beren in de bergen van Sicilië.  Zijn zoon Tonio is jaren geleden door jagers ontvoerd. Dan breekt er hongersnood uit en verlaten de beren de bergen op zoek naar voedsel. Een barre en gevaarlijke tocht waarin ze de venijnzwijnen, een sluwe professor en de gevaarlijke Snaterkater op hun pad vinden. Lukt het ze te overwinnen en komt Tonio ooit weer terug? Het is een mooi uitgegeven boekje, rijk geïllustreerd met geestige tekeningen.

De Weense sigarenboer – Robert Seethaler

Na het prachtige Een heel leven is ook dit boek een juweel. De jonge Franz groeit op het Oostenrijkse platteland op met alleen zijn moeder. Als hij zeventien is vertrekt hij naar Wenen om in de leer te gaan bij een oude sigarenboer Otto Trsnjek. Een van de klanten is professor Freud, met wie Franz een bijzondere band krijgt. Ook speelt het Boheemse meisje Anezka een belangrijke rol, hij volgt haar bijna obsessief. Het is de periode vlak voor de Tweede Wereldoorlog, maar de voortekenen zijn merkbaar, met gevolgen voor Otto en de professor. Fijngevoelig geschreven. Het verhaal is tragisch, maar tegelijkertijd licht van toon.

Martin

Roza – Olivier Willemsen

Heerlijk, die zomer. De zon, een drankje en dan urenlang wegzinken in de mooiste, grappigste en vooral leukste boeken. Zo stel ik het mezelf voor tenminste, want echt lukken wil dat nooit. Hoe hard ik ook probeer iets leuks te kiezen, ik eindig altijd weer met lugubere verhalen, zich afspelend in de meest gure oorden. Zo las ik de novelle Jachtgeweer van Yasushi Inoue (lezen! Als je tegen een beetje moord en overspel kunt tenminste) en het spannende Nacht in Lissabon van Erich Maria Remarque (een verhaal over hoop en liefde, maar toch zeker ook over oorlog en vluchten door bezet Europa). Allebei prachtige romans, maar gezellig? Nee, niet echt. Verwacht van mijn zomertips dus geen feelgood-literatuur, maar wel boeken waar je – met dat drankje in de zon – dagenlang over na kunt denken.

De jonge Roza Onilova groeit op in het Rusland van Stalin, in het dorpje Serov om precies te zijn. Daar, aan de voet van de Oeral, droomt ze van een leven als kunstschaatser. Maar als er een groep reizigers op haar school komt vertellen over het onderzoek dat zij uitvoeren in de bergen, raakt Roza betrokken bij het mysterie van de Djatlovpas. Ze draagt een geheim met zich mee dat haar leven op zijn kop zet.
Olivier Willemsen lijkt met Roza in eerste instantie een reconstructie te geven van het waargebeurde Djatlov-incident, maar voor je het weet heeft hij je een wereld vol tegenstrijdigheden en vervaagde herinneringen ingetrokken.

Voor het vergeten – Peter Verhelst

Peter Verhelst is regisseur, dichter en bovenal zoon. Als zijn moeder plots overlijdt, besluit hij de pijn van het gemis op papier te zetten. Soms is hij woest, soms melancholisch. Verhelst zoekt zijn heil in kunst, in de mythologie en de poëzie, en schrijft erover in Voor het vergeten. Verwacht geen roman met een spannende plot, maar eerder een gefragmenteerde gedachtestroom, op prachtige wijze geformuleerd. ‘Niet die hulpeloze lichamen die elkaar ondersteunen, niet dat verdriet dat zich met horten en stoten een weg zoekt, niet de mooie bloes en de juwelen en de bloemen, zelfs niet dat witte gezicht, maar de blik van mijn vader, die wil ik me herinneren,’ schrijft hij. Om stil van te worden.

De val van oranje – Pieter Zwart

Nou, goed dan, toch iets lichtvoetigs: voetbal! Het WK is in volle gang en ik kan de verleiding niet weerstaan, waardoor ik, zonder dat ik precies weet waarom, naar wedstrijden als Uruguay – Saudi-Arabië zit te kijken. Lichtvoetig is dat bepaald niet, het spel is om verdrietig van te worden. En, tsja, dan heb je na negentig tergende minuten twee vragen: waarom doet Nederland eigenlijk niet mee? Zijn wij dan nog slechter? Pieter Zwart, zelf naar het schijnt beschikkend over een zeer beperkt voetbaltalent, gaat op onderzoek uit. Aan de hand van statistiek en overtuigende analyses laat hij zien wat er beter moet in het Nederlandse voetbal, zodat we er over vier jaar weer bij zijn. Zwarts analyses zijn een genot, zeker als je het geleuter van Rafael van der Vaart en Ronald de Boer gewend bent. De val van oranje, ik doe er de televisie graag voor uit.