Schokkende aanslagen door moslimextremisten staan in ons geheugen gegrift, maar religieus geweld is allerminst het exclusieve domein van de radicale islam. Het is zo oud als de mens en zo actueel als het laatste nieuws. Militante white supremacists in de vs beroepen zich op christelijke waarden, het boeddhistische Myanmar dreef met geweld de islamitische Rohingya het land uit en hindoe-fundamentalisten in India botsen hardhandig met de moslimbevolking. Zit geweld ingebakken in het DNA van religie? Hoe moeten we de verschillende vormen van fundamentalisme en hun vaak extreme vrouwvijandigheid beoordelen? ‘Ik wil begrijpen hoe religies kunnen ontsporen’, zo motiveert Hans Achterhuis de filosofische zoektocht die hij in 'Geloof in geweld' onderneemt. Hij combineert daarbij grote thema's uit zijn oeuvre, zoals religie, utopisme en geweld, en analyseert stap voor stap hoe mensen tot geweld komen vanuit een hoger, vaak goddelijk geacht, idee of doel. De grote religies worden nauwgezet ontleed, ook het premoderne polytheïsme, dat in veel hedendaagse geweldsuit barstingen doorwerkt, en communisme en fascisme, die hij als politieke religies beschouwt. Zo verbindt hij het geweld waarover wij dagelijks in de krant lezen met de hoofdkenmerken van onze menselijke conditie.

‘Het leven van de geest’ is het laatste hoofdwerk van Hannah Arendt. In dit boek ontvouwt ze haar ideeën over de mogelijkheden van de menselijke geest. Ze onderscheidt drie capaciteiten die iedereen bezit: denken, willen en oordelen. Tot haar dood bleef ze aan dit opus werken. Van het laatste deel, dat onvoltooid is gebleven, is hier het concept opgenomen. Dit is internationaal gezien de eerste editie die al het materiaal in één band samenbrengt: een filosofische sensatie van de eerste orde.

Waarom vinden we het zo moeilijk om te praten over seks? We denken er de hele dag aan, maar als we moeten zeggen wat het is, weten zelfs de grootste filosofen het niet precies. In dit nieuwe boek doet de Australische publieksfilosoof Damon Young iets unieks en moedigs: hij schrijft open over zijn eigen seksuele ervaringen en probeert te laten zien wat we daardoor kunnen leren over het leven. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: verlangen, genot, masturbatie, sm, porno en nog veel meer.

Heeft een miljonair recht op zijn rijkdom? Moeten we zelfs een moordenaar vergeven? En kan een mens ooit zijn lot veranderen? Het hangt allemaal af van ons antwoord op een fundamentele vraag: hebben we een vrije wil? Filosofen twijfelen al eeuwen over het antwoord hierop, en sinds decennia roepen biologen en neurologen dat de vrije wil niet bestaat. Ieder jaar stapelt het bewijs tegen de vrije wil zich verder op: we zijn een product van onze genen, van onze geschiedenis en van onze omstandigheden. Toch laat de vrije wil ons niet los. Deze mythe heeft meer invloed dan ooit – in ons strafrecht, onze economie en onze zoektocht naar geluk. Jurriën Hamer denkt verder waar anderen terugdeinzen en stelt de rol van de vrije wil ter discussie. Waarom schurken pech hebben en helden geluk is een confronterend debuut met radicale implicaties voor onze manier van leven – van onze politiek tot onze meest intieme relaties.

Klassieke brontekst over het utilitarisme helder vertaald en grondig ingeleid. Alle mensen streven naar zo veel mogelijk geluk en geluk is niets anders dan genot en afwezigheid van pijn. Wie goed wil doen, probeert zo veel mogelijk geluk in de wereld te brengen voor zo veel mogelijk mensen. Dit is de hedonistische kern van het utilitarisme, en tegelijkertijd de achilleshiel. Genieten is goed, maar is het het hoogste waarnaar wij kunnen streven? Doel en zin van het leven? Is dit niet een filosofie voor varkens, mensen onwaardig? De mens streeft niet naar geluk, schreef Nietzsche al, dat doet alleen de Engelsman. Maar dat hangt af van wat je onder geluk verstaat. In 1861 publiceerde John Stuart Mill Utilitarianism om voor een breed publiek duidelijk te maken dat hij onder mensengeluk iets anders verstond dan onder varkensgenot en dat het eerste een hogere vorm van geluk is dan het tweede. Mensen hebben geestelijke vermogens die varkens ontberen, en doel en zin van het leven zijn niet domweg lekker in je vel zitten, maar die vermogens ontwikkelen. Wie dat doet zal merken dat gedichten leren waarderen een onvergelijkbaar diepere voldoening geeft dan baco’s drinken op het strand. John Stuart Mill (1806-1873) was een Engels filosoof en econoom in de traditie van het klassieke liberalisme. Over vrijheid en Utilitarisme behoren tot zijn bekendste werken.

De drie belangrijkste boeken over het antropoceen nu verkrijgbaar in een aantrekkelijk geprijsde set. Voormalig Denker des Vaderlands René ten Bos introduceert ons in het ‘tijdperk van de mens’ en leert ons dwalen in de vreemde zone tussen mens en natuur. Timothy Morton schreef met Duistere ecologie een moderne klassieker: hij combineert filosofie, wetenschap, kunst en cultuur met een literaire schrijfstijl. In Leven in het antropoceen leggen wetenschappers vanuit verschillende expertises uit wat de belangrijkste gevolgen van het antropoceen zijn en geven zij praktisch advies hoe we moeten omgaan met de grootste uitdagingen van ons nieuwe tijdperk. Met deze set ben je helemaal op de hoogte van de theoretische en praktische discussies op het gebied van ecologie en het antropoceen.

‘Een vrolijker, geestiger, ironischer geschrift over de beladen materie zelfmoord is mij niet bekend.’ – Jeroen Brouwers ‘Als je dit leest, ben ik dood.’ Op 6 november 1925 joeg Henri Roorda zich een kogel door het hart. Hoe hij tot die daad was gekomen, legt hij uit in deze lucide, wrange, vaak ook grappige confessie. Zijn ‘suïcide’ heeft tal van redenen: geldnood, de sleur van het onderwijs, de treurnis van het ouder worden. Ook persoonlijker motieven speelden een rol, zo blijkt tussen de regels door: de liefdeloosheid van het huwelijk, de ‘misdaad’ die hij beging door geen medelijden te hebben met ‘iemand die ongelukkig was’. Maar in Mijn zelfmoord staat de wanhoop lichtvoetigheid en zelfspot nooit in de weg. Dit navrante kleinood, oorspronkelijk verschenen in 1926 als Mon suicide, mag met recht een klassieker heten. ‘Mijn zelfmoord is de lucide verantwoording van een totaal niet zwartgallige, volkomen onchagrijnige filosoof, die aantoonbaar genoegen schepte in het zo sprankelend mogelijk formuleren van de aanleidingen en redenen van zijn zelfverkozen dood.’ – Jeroen Brouwers Henri Roorda van Eysinga, Frans-Zwitsers schrijver van Nederlandse origine, werd in 1870 in Brussel geboren als zoon van journalist Sicco Roorda, criticus van het koloniale bewind en penvriend van Multatuli en Domela Nieuwenhuis. Henri schreef libertaire verhandelingen over onderwijsvernieuwing en columns voor Zwitserse dagbladen. De auteur van Mijn zelfmoord geldt als de grootste humorist van Franstalig Zwitserland. Met een voorwoord van Jeroen Brouwers

Het eerste alomvattende werk in het Nederlandse taalgebied over de veranderende kijk op mens-dierrelaties. Onze kennis van dieren beperkte zich eeuwenlang tot de biologie: we beschreven het leven van diersoorten. Het dierlijke gedrag zagen we als het resultaat van instincten. Intelligentie bij dieren was inferieur, en zonder al te veel bewijs gingen we ervan uit dat ze geen emoties kennen. Onze relaties met dieren zijn eeuwenlang volstrekt hiërarchisch geweest: wij bepaalden wat we met ze deden. Dat was geen enkel probleem want ze zeiden niets terug, ze verzetten zich nauwelijks. De wereld is veranderd. Dieren blijken ook taal en cultuur, ideeën en gevoelens te hebben. Velen van ons rekenen hond en kat tot de familie. En waarom zou dat niet ook voor koeien en kippen, olifanten en dolfijnen gelden? Wat zijn de filosofische en juridische implicaties van een dergelijke vraag? Kortom: wat als alle dieren, ook de niet-menselijke, een individu zijn, die naast een bio-logie ook een bio-grafie hebben? Dier en mens is een inleiding in het snelgroeiende terrein van mens-dierstudies, waarin nieuwe inzichten vanuit diverse disciplines – filosofie, kunst, sociologie, recht, biologie en meer – bij elkaar komen. Door dit boek leer je met nieuwe ogen te kijken naar andere dieren – met de ogen van een dierenmens. Maarten Reesink is werkzaam bij de afdeling Media en Cultuur en het Instituut voor Disciplinaire Studies van de Universiteit van Amsterdam, waar hij sinds 2008 college geeft over mens-dierstudies (Human-Animal Studies).

Thomas Aquinas’ Summa theologiae is one of the classics in the history of theology and philosophy. Beyond its influence in the Middle Ages, its importance is also borne out by the fact that it became the subject of commentary. During the sixteenth century it was gradually adopted as the official text for the teaching of scholastic theology in most European Catholic universities. As a result, university professors throughout Europe and the colonial Americas started lecturing and producing commentaries on the Summa and using it as a starting point for many theological and philosophical discussions. Some of the works of major authors such as Vitoria, Soto, Molina, Suárez and Arriaga are for all intents and purposes commentaries on the Summa. This book is the first scholarly endeavour to investigate this commentary tradition. As it examines late scholasticism against its institutional backdrop and contains studies of unpublished manuscripts and texts, it will remain an authoritative source for the research of late scholasticism.

De wetenschap lijkt eenstemmig te verklaren: we leven in een materialistische wereld. De impact van dat verhaal op ons leven is enorm: je mag wel denken dat je je hart volgt, dat je jezelf blijft, maar maak je geen illusies, die gedachtes en het bijkomende gevoel zijn totaal betekenisloos. We zouden een verzameling van atomen zijn, volledig bepaald door ijzeren natuurwetten, niets meer en niets minder. Kan het niet wat betekenisvoller? Ja, zo betoogt filosoof Arthur Veenstra in 'Het primaire waarom': het is tijd om in te zien dat het materialisme een irrationeel, onlogisch en achterhaald wereldbeeld is. Aan de hand van de filosoof Jean-Paul Sartre beschrijft hij de essentie van ons bewustzijn: wij zijn betekenisgevende structuren die fundamenteel vrij zijn. In een persoonlijke filosofiegeschiedenis vertelt Arthur Veenstra hoe wij ons leven andermaal kunnen vormgeven als een creatief en betekenisvol project.

Waar komen we vandaan? Hoe is de kosmos ontstaan? Hoe is de mens beïnvloed door de evolutie? Johan Braeckman (1965) is hoogleraar Wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Hij was jarenlang gasthoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en gaf lezingen aan binnen- en buitenlandse wetenschappelijke instellingen. Als scepticus en filosoof stelt hij kritische vragen bij elke vorm van mythisch en irrationeel denken. Hij is gespecialiseerd in Darwins evolutietheorie en gaat vaak in debat met creationisten en aanhangers van intelligent design en andere pseudowetenschappen. Maar zijn voornaamste studieobject is de mens. In de zomer van 2012 voerde Dirk Verhofstadt dagenlang indringende gesprekken met Johan Braeckman. Hij publiceerde eerder Copyright. Een bioethisch essay (met Katrien Devolder), Darwins moordbekentenis, De rivier van Herakleitos (met Etienne Vermeersch) en De ongelovige Thomas heeft een punt (met Maarten Boudry). Ze bespreken de cruciale vraag wat menselijkheid juist betekent en hoe we kunnen komen tot een wereld waarin empathie, mededogen en altruïsme een grotere rol spelen. Ze behandelen fascinerende kwesties, zoals het ontstaan van de Aarde, de verdwijning van de dinosaurussen, de opkomst van Homo sapiens en de uniciteit van de mens. http://www.houtekiet.com/boeken/p/detail/in-gesprek-met-johan-braeckman

Voor het leven is er geen generale repetitie. Je hebt slechts één kans. Gelukkig zijn grote denkers je voorgegaan en kun je bij hen terecht voor wijze raad. Zo helpt Diogenes je om je authentieke zelf te zijn, Epicurus om niet te veel geld uit te geven tijdens de uitverkoop en Kant om op tijd te remmen voor een zebrapad. Maar ook minder gearriveerde denkers helpen je een handje: André Hazes daagt je uit om vrijer te worden en De Jeugd van Tegenwoordig steunt je in je verdriet. In Filosofie voor een weergaloos leven laat Lammert Kamphuis zien dat filosofie minder onbegrijpelijk en hoogdravend is dan we vaak denken. In achttien prikkelende stukken toont hij hoe zowel eeuwenoude als hedendaagse denkers je kunnen bijstaan in het alledaagse leven. Deze bundel biedt troost, geeft rust, verrijkt vriendschappen, creëert begrip voor andersdenkenden en leidt tot meer plezier in je werk. Laat je verrassen door deze toegankelijke manier van filosoferen, en ga zelf aan de slag!

Honderd jaar geleden werd de Britse filosofe Iris Murdoch geboren (1919–1999). Ze is vooral bekend als romanschrijfster. Met haar boek 'De zee, de zee' won ze de prestigieuze Booker Prize in 1978. In Nederland en België is haar filosofisch werk weinig bekend. Met dit boek wil filosofe Katrien Schaubroeck daar verandering in brengen. Het innerlijke leven van de mens lag Murdoch nauw aan het hart. ‘Het is niet stil en duister binnenin’, schreef ze. Ze verweet haar collega-filosofen dat zij de ziel hadden kapotgemaakt en vervangen door het ego. Met haar opmerkzame inzichten gaf ze een scherpe kritiek op eigentijdse filosofen, zoals de existentialisten. Ze legde ze de focus van de moraalfilosofie opnieuw op de innerlijke wereld. Morele groei toont zich niet in hoe mensen handelen, maar in hoe ze denken, zien en voelen. Schaubroeck laat zien hoe het werk van Murdoch niet alleen uitnodigt om op een andere manier te kijken naar ethiek, maar ook naar de filosofie van de liefde. Katrien Schaubroeck is filosofe. Ze doceert ethiek en hedendaagse analytische wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen.

Zelfs de grootste Britse filosoof kan heel veel leren van zijn kat 'Vlinderend verbindt de filosoof zijn bewondering voor "kattengemak" met het werk van denkers als Pascal en Montaigne.' de Volkskrant 'Katten hebben geen advies over het leven nodig. Ze zijn tevreden met het leven dat ze leiden. Voor mensen daarentegen voelt het juist heel natuurlijk aan om constant op zoek te gaan naar geluk. Ze streven altijd naar een hoger doel. Katten doen dat echter niet. Ze zijn gewoon blij om zichzelf te zijn. Dat is dan ook de reden dat katten geen waarde hechten aan filosofie. Ze weten namelijk al lang hoe ze moeten leven.' auteur John Gray Er is geen echt bewijs dat mensen ooit katten hebben 'gedomesticeerd'. Het lijkt er eerder op dat katten op een gegeven moment de potentiële waarde van de mens inzagen en zelf hebben gekozen een relatie met ons aan te gaan. En iedereen die ooit een tijdje naar een kat heeft gekeken, weet dat een kat de kunst van goed leven volledig onder de knie heeft. Hoe doen ze dat? In De filosofie van een kat doet filosoof John Gray een poging om grip te krijgen op de filosofische en morele kwesties rondom de band tussen katten en mensen. In dit prachtige boek geeft Gray fascinerende voorbeelden van de complexe en intieme relatie. Hoe wij reageren op dit bijzondere 'huisdier' zegt veel over ons menselijke gedrag. Het boek is een dankbetuiging aan katten en daarnaast geeft het ons meer begrip over onze eigen dierlijke aard. 'John Gray is de belangrijkste levende Britse filosoof.' The Independent 'Gray heeft een scherp oog voor het illusoire karakter van het vooruitgangsdenken.' De Groene Amsterdammer

De Deense denker Søren Kierkegaard spreekt met zijn unieke stijl en scherpe inzichten nog steeds tot de verbeelding. Hij is briljant, maar zijn teksten zijn moeilijk. In dit boek zijn een aantal van Kierkegaards toespraken in eenvoudiger taal omgezet en ingekort. Daardoor zijn ze aanmerkelijk makkelijker te lezen dan de oorspronkelijke teksten. Toch zijn de teksten niet eenvoudig. Dat zou namelijk geen recht doen aan Kierkegaard en aan de thema’s waarover hij schrijft. Lezen en nadenken over de grote levensvragen vraagt een inspanning, die ook voor dit boek nodig zal zijn. Maar voor de lezer die zich daartoe zet, brengt dit boek de rijke en inspirerende gedachtewereld van Søren Kierkegaard een stuk dichterbij.

In Totalitarisme beschrijft Hannah Arendt de oorsprong en dynamiek van totalitaire systemen. Al enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog analyseerde zij haarscherp de opkomst van nazi-Duitsland en de stalinistische Sovjet-Unie als manifestaties van het politieke kwaad. Met het veranderende politieke landschap in de westerse wereld is dit boek, meer dan een historische analyse, een waarschuwing: Arendts beschrijving van de opkomst van dictators en de rol van de massa's is schrikbarend actueel. Na de verkiezing van Trump was het boek terug te vinden in internationale bestsellerslijsten.'Het zou wel een vergissing zou kunnen zijn te veronderstellen dat de wispelturigheid en de vergeetachtigheid van de massa erop wijst dat ze genezen is van de totalitaire begoocheling, die bij gelegenheid gelijkgesteld wordt met de Hitler- of Stalincultus; het omgekeerde zou wel eens waar kunnen zijn.'

History and Philosophy of the Humanities: An Introduction presents a reasoned overview of the conceptual and historical backgrounds of the humanities. The humanities include disciplines as diverse as literary theory, linguistics, history, film studies, theology, and philosophy. Do these various fields of study have anything in common that distinguishes them from, say, physics or sociology? The tripartite division between the natural sciences, the social sciences and the humanities may seem self-evident, but it only arose during the course of the 19th century and is still contested today. History and Philosophy of the Humanities: An Introduction presents a reasoned overview of the conceptual and historical backgrounds of the humanities. In four sections, it discusses: - the most influential views on scientific knowledge from Aristotle to Thomas Kuhn; - the birth of the modern humanities and its relation to the natural and social sciences; - the various methodological schools and conceptual issues in the humanities; - several themes that set the agenda for current debates in the humanities: critiques of modernity; gender, sexuality and identity; and postcolonialism. Thus, it provides students in the humanities with a comprehensive understanding of the backgrounds of their own discipline, its relation to other disciplines, and the state of the art of the humanities at large.

De Franse filosoof Bruno Latour lanceerde een spraakmakend idee: we kunnen de wereld vanuit het gezichtspunt van andere mensen, dieren, planten en zelfs objecten bekijken door ons ermee te vereenzelvigen. Via rollenspellen is het mogelijk om andere personen en zaken een stem te geven in een theatraal ‘parlement der dingen’. Latours idee, dat zich bevindt op het raakvlak van filosofie en kunst, is vooral aangeslagen in de wereld van de natuurbescherming. Zijn aanpak blijkt zeer geschikt om de ecologische rijkheid te verbeelden en politiek hanteerbaar te maken. In dit boek staan vertalingen van de belangrijkste Franse en Engelse teksten van Latour over het parlement der dingen en de ecologie. Daaronder ook zijn recente teksten, zoals ‘Esquisse d’un parlement des choses’, ‘A Fictional Planetarium’, ‘Waiting for Gaia’, ‘War and Peace in an Age of Ecological Conflicts’ en ‘Extending the Domain of Freedom, or Why Gaia Is So Hard to Understand’. Met deze teksten geeft Latour niet alleen alle levende wezens op de planeet een stem, maar ook de Aarde, Gaia, zelf. Dit boek verschijnt ter ere van de toekenning van de Spinozalens 2020 aan Bruno Latour. Bruno Latour (1947) is filosoof, antropoloog en socioloog. Tot 2006 was hij verbonden aan de École nationale supérieure des mines in Parijs. Hij doceerde daarnaast aan de University of California, San Diego, de London School of Economics en Harvard University. Vanaf 2006 heeft hij meerdere hoogleraarschappen, onder andere in Parijs, maar ook aan de London School of Economics en Cornell University.

Een boek dat het beste uit de filosofie, de literatuur en het recht bij elkaar brengt om de Noordzee een eigen stem te geven. In het antropoceen zijn mensen, planten, dieren en dingen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit vraagt om nieuwe vormen van vertegenwoordiging in politiek, recht, ethiek en taal. In opdracht van de Ambassade van de Noordzee onderzoeken de auteurs vanuit het idee van filosoof Bruno Latour om dieren en dingen een stem te geven, hoe de Noordzee over zichzelf zou kunnen beschikken. Evanne Nowak beschrijft dat we lijden aan ecological grief. We treuren om de teloorgang van de Noordzee. Hoe komen we uit onze ecologische rouw? We kunnen luisteren naar wat de dieren – de vissen, vogels, krabben van de Noordzee – ons te zeggen hebben, stelt filosoof Eva Meijer. We kunnen het gesprek met dieren aangaan en hun een stem geven. Hoe dat kan werken laat jurist Laura Burgers zien. Voor de dieren zou het handig zijn als de Noordzee een eigen rechtspersoon zou worden. Laura Burgers is jurist, auteur van jeugdromans, en is als expert werkzaam in het VN-programma Rights of Nature. Eva Meijer is filosoof, kunstenaar, muzikant en romanschrijver. Haar werk is in vele talen vertaald. Ze heeft een column in Trouw. Evanne Nowak werkt als programmamaker, curator en gespreksleider. Ze studeerde af als humanistisch geestelijk verzorger en organiseert workshops en gespreksgroepen rondom ecological grief.

Ieder mens verlangt naar een zinvol en waardevol leven. We geven daar op eigen manier vorm aan in onze seculiere samenleving. Maar waar komt dat verlangen naar zin en waarde vandaan? Hoe kunnen we erover met elkaar in gesprek gaan? Kunnen levensbeschouwelijke tradities ons zoeken naar zin nog verrijken? Het verlangen naar zin biedt een nieuwe visie op zingeving en levensbeschouwing. De nadruk ligt op het aandachtig en verbeeldingsvol onderzoeken wat de wereld te bieden heeft. Een zinvol bestaan wordt mogelijk waar we afstemmen op de unieke waarde van wat ons omringt. Met voorbeelden uit de kunst, literatuur en filosofie maakt Hans Alma duidelijk hoe we dat kunnen doen. Uit het voorwoord van Edel Maex, psychiater en zenleraar: ‘Hans Alma gaat op zoek naar wat bestaan zinvol kan maken. Ze gaat niet op zoek naar oude of nieuwe systemen maar naar het gewone, naar datgene wat mensen altijd al gedaan hebben. En ze gaat op zoek naar woorden, vaak dagelijkse woorden, herkenbare woorden.

Letterkunde, taalkunde, geschiedenis, theologie, filosofie: ze behoren alle tot de geesteswetenschappen. Hebben deze vakgebieden in al hun verscheidenheid iets gemeen wat ze onderscheidt van bijvoorbeeld natuurkunde of economie? De indeling van de wetenschappen in natuur-, geestes- en maatschappijwetenschappen lijkt vanzelfsprekend, maar is van recente datum en allerminst onomstreden. Dit boek beschrijft de invloedrijkste visies op wetenschappelijke kennis vanaf Aristoteles en Galilei tot aan Karl Popper en Thomas Kuhn, en de kennisidealen en stijlen van argumenteren die ze verwoorden. Vervolgens spitst het zich toe op de hedendaagse filosofische en methodologische visies op aard en culturele taak van de geesteswetenschappen, zoals logisch empirisme, hermeneutiek, kritische theorie, (post-) structuralisme en postkolonialisme. Wat dit boek - nog steeds - uniek maakt is de systematische aandacht voor de methodologische vragen en filosofische achtergronden van de geesteswetenschappen. Bestaande handboeken richten zich doorgaans op de natuurwetenschappen en in mindere mate de maatschappijwetenschappen, terwijl wij juist het ontstaan van dat idee dat de natuurwetenschappen de 'echte' wetenschappen zouden historisch traceren en filosofisch ter discussie stellen.

Aan het begin van de lockdown wilden we graag iets doen voor kinderen en ouders die opeens geconfronteerd werden met een nieuwe thuissituatie. Iets wat zou inspireren én troosten. Twee weken lang plaatsten we elke dag een prachtige illustratie van Marijke Klompmaker online met een filosofische vraag en reflectie van Stine Jensen. Een dagelijkse filosofische overpeinzing voor hoofd, hart en geest, onder het mom van dat wie niet veel naar buiten kan, wel naar binnen kan keren om vanuit daar de buitenwereld te bekijken. Er kwamen zo veel mooie reacties op het initiatief, dat we besloten tot dit cadeauboek. Troostfilosofie. Voor elke dag een inspirerende gedachte bestaat uit prachtige illustraties, vragen en filosofische overpeinzingen om elkaar te helpen, te troosten en te praten over wat je bezighoudt.

Spinoza (1632-1677) wordt wel beschouwd als de belangrijkste filosoof die Nederland ooit gekend heeft. Men ziet hem als voorvechter van de individuele vrijheid en van de democratische staat. Niet voor niets besloot de stad Amsterdam een standbeeld voor deze wijsgeer op te richten, met als opschrift: ‘Het doel van de staat is de vrijheid’. De zin is ontleend aan Spinoza’s Theologisch-politiek tractaat. Het boek verscheen precies 350 jaar geleden. Alleen, klopt deze interpretatie van Spinoza eigenlijk wel? In De list van Spinoza laat filosoof Victor Kal zien dat woorden als ‘vrijheid’ en ‘democratie’ voor Spinoza inderdaad belangrijk zijn, maar in een heel andere richting wijzen dan men meestal denkt. Aan de hand van citaten uit het Theologisch-politiek tractaat bewijst Kal dat Spinoza in dit werk met buitengewoon vernuft een ‘religie’ ontwerpt, in feite een staatsideologie, om het volk daarin met list en bedrog op te sluiten. Stap voor stap maakt Kal de grote ‘gelijkschakeling’ zichtbaar waarvan Spinoza denkt dat je die nodig hebt met het oog op de eenheid van de samenleving. Het ontwerp en de strategie van Spinoza zijn heden aan de orde van de dag, en dat wereldwijd. Victor Kal (1951) doceert filosofie aan de Universiteit van Amsterdam.

Deze zentoespraken bevatten de uitgepuurde neerslag van een leven lang bewandelen van de zenweg, van inspirerende ontmoetingen en het bestuderen van wijsheidsteksten uit oost en west. Zij zijn ten diepste religieus in hun zoektocht naar de ware aard van de mens en wat hij mag hopen. Als onconventionele zenleraar laat Ton Lathouwers zien dat de inzichten van zen niet alleen te vinden zijn in andere religieuze tradities maar ook verwoord worden door denkers als Sjestov, Nietzsche en Kierkegaard en opduiken in het werk van sovjetauteurs die geen religieuze taal meer hadden. Deze teksten gaan over vertrouwen, over het oervertrouwen tegen alles in, dat zelfs over de dood heen gaat. Al vergaat het universum, je oorspronkelijke gelaat vergaat nooit. Je kunt er niet uit vallen. Dat is beginpunt voor de boeddhistische gelofte die de auteur tot zijnlevensmotto maakte: ‘hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te bevrijden’. Ton Lathouwers (1932) begon met zen in 1968. In 1987 gaf de Chinese Ch’anmeester Teh Cheng hem autorisatie als zenmeester. Weten wie we ten diepste zijn, oervertrouwen, genade en mededogen zijn de kernbegrippen in zijn onderricht. Zij staan ook centraal in de talloze zentoespraken die hij hield tijdens de intensieve retraites van Maha Karuna-Ch’an. Zijn begeleiding van deze zengroep staat in het teken van de ontmoeting van hart tot hart.

Filosoof, schrijver en feministisch icoon – Simone de Beauvoir was het allemaal. Biografe Kate Kirkpatrick had voor het eerst toegang tot nooit eerder beschikbare dagboeken en correspondentie. Het resultaat is een echte pageturner: diepgravend, verrassend en ontroerend. Deze baanbrekende biografie werpt een geheel nieuw licht op De Beauvoir, die definitief neergezet wordt als een van de belangrijkste denkers van de twintigste eeuw. ‘Toen De Beauvoir haar nu beroemde woorden in De tweede sekse schreef – “Je komt niet ter wereld als vrouw, je wordt vrouw” – wist ze niet hoe groot de invloed van dat boek zou zijn op de rest van haar leven of de levens van degenen die na haar kwamen. Er is veel geschreven over de betekenis van die zin, over wat dat betekent: vrouw “worden”. Dit boek is gewijd aan de vraag hoe De Beauvoir zelf is geworden wie ze werd.’ - Kate Kirkpatrick

Tijdens pandemieën, stormen en andere crises kunnen de supermarktschappen plots leeg zijn: er wordt gehamsterd. Moeten we het hamsteren veroordelen of kunnen de paniekaankopen van de hamsteraar ons iets leren over het zogeheten logistiek kapitalisme? In het logistiek kapitalisme worden levensmiddelen volgens het just in time-principe op het laatste moment geproduceerd en gedistribueerd. Dat zou ‘efficiënt’ zijn, maar het is vooral een manier om schaarste te laten heersen en de 1% zich te laten verrijken. En het is levensgevaarlijk. Tijdens de COVID-19 crisis, toen tekorten aan bedden, medicijnen en gezichtsmaskers ontstonden, bleek: aan efficiëntie gaan we dood. In De hamsteraar beschrijft Willem Schinkel hoe ook het banale hamsteren van toiletpapier een aanzet kan bieden tot een andere manier van leven. Via de geschiedenis van het hamsteren en de ideologische valkuilen van de burgerlijke veroordeling van hamsteraars, laat hij zien hoe de hamsteraar zand in de raderen van het logistiek kapitalisme strooit. En hoe een just in time-logistiek een op schaarste gebaseerde economie kunstmatig in stand houdt. De hamsteraar is niet alleen een onderzoek naar de mogelijkheidsvoorwaarden van het logistiek kapitalisme; het levert ook materiaal voor de te komen destructie daarvan. Willem Schinkel (1976) is socioloog en werkt aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Van zijn hand verschenen Denken in een tijd van sociale hypochondrie en De nieuwe democratie. Bij Boom verschenen van zijn hand Over nut en nadeel van de sociologie voor het leven (2014) en Theorie van de kraal (2019, geschreven met Rogier van Reekum).

Wicked Philosophy. Philosophy of Science and Vision Development for Complex Problems provides an overview of the philosophy of the natural sciences, the social sciences and the humanities, and explores how insights from these three domains can be integrated to help find solutions for the complex, 'wicked' problems we are currently facing. The core of a new science-based vision is complexity thinking, offering a meta-position for navigating alternative paradigms and making informed choices of resources for projects involving complex problems. The book also brings design thinking into problem-solving and teaching, fostering construction of an integrative approach that bridges structure and action amplified by transdisciplinary engagement of stakeholders in society.

Marcus Aurelius wordt beschouwd als de laatste grote vertegenwoordiger van de Stoa, een filosofische stroming in de klassieke oudheid. Tijdens zijn veldtochten hield hij een filosofisch dagboek bij. Deze persoonlijke aantekeningen laten hem zien als een van de nobelste figuren uit de oudheid. De fascinerende spirituele ontboezemingen en overdenkingen, ontstaan tijdens zijn zoektocht naar zichzelf en naar de zin van het universum, vertellen over twijfel en wanhoop, over overtuiging en vervoering.