En God zal alle tranen drogen - D. Muller

Dit boek vertelt het verhaal van een bijzondere episode uit de Tweede Wereldoorlog. In de herfst van 1944 werd door verzetsstrijders in het dorp Putten een aanslag gepleegd op leden van de Duitse Wehrmacht. Als gevolg daarvan kwam een Duitse officier om het leven. Als vergeldingsmaatregel worden 660 mannen als gijzelaars in de kerk van het dorpje samengedreven en gedeporteerd. Het dorp wordt platgebrand. Van de weggevoerde mannen keren er na de oorlog minder dan zestig terug naar hun dorp. Via het kamp Neuengamme vonden velen van hen de dood bij het Duitse dorpje Ladelund, ten zuiden van de Duits-Deense grens, waar de bevolking, daartoe aangemoedigd door een dappere dominee, het lijden van de gevangenen enigszins probeerde te verlichten. Aan deze zelfde dominee is het te danken dat de namen van de slachtoffers bekend zijn en ze een graf hebben. Dieter Alpheo Müller, die als klein kind in Ladelund de gevangenen dagelijks 's morgens naar hun werk zag lopen en 's avonds uitgeput weer terug zag keren, heeft deze geschiedenis gereconstrueerd en in de vorm van een documenterende roman naverteld. Literatuur laat zich hier begrijpen als verzetsmiddel tegen het vergeten. De geschiedenis van Putten is in Nederland wel bekend, maar dat een Duitse auteur hierover schrijft, mag toch op zijn minst bijzonder heten. In Duitsland verscheen de roman onder de titel Und Gott wird trocknen alle Tränen - Geschichte einer Deportation. De Nederlandse vertaling werd verzorgd door Kor Boven. 'Juist omdat hier geen sprake is van miljoenen slachtoffers, maar we een kleine gemeenschap en zijn inwoners leren kennen, wordt de enormiteit van de Holocaust misschien begrijpelijker en tastbaarder.'